Менопауза және менопауза кезіндегі етеккір
Климактериялық кезең аналық бездердің қызметі біртіндеп бәсеңдеп, гормондық теңгерімнің өзгеруімен қатар жүреді. Осы уақытта көптеген әйелдерде етеккір сипаты өзгереді: цикл тұрақсыз болып, кейде кідіріс болады немесе керісінше – бөлінділер мөлшері көбейеді. Мұндай өзгерістер жиі алаңдаушылық тудырады, себебі климакстың табиғи белгілерін және патология белгілерін ажырату маңызды.
Климакс кезіндегі етеккір: қалыпты ма, әлде патология ма?
Пременопауза кезінде етеккір тұрақсыз бола бастайды: олардың арасындағы аралық ұзаруы мүмкін, бөлінділер азаяды немесе кейде күтпеген жерден көп келеді. Бұл физиологиялық құбылыс, өйткені эстроген деңгейі біртіндеп төмендеп, цикл өзінің бұрынғы ырғақтылығын жоғалтады.
Алайда кейде әйелдер климакстан кейін етеккірдің қайта келгенін немесе қатты қан кетудің пайда болғанын байқайды. Маңыздысын түсіну керек: менопауза кезінде гормондық өзгерістер кейде теңгерімсіздікке әкелуі мүмкін, бірақ егер соңғы етеккірден кейін бір жыл немесе одан да көп уақыт өтсе және қан кету пайда болса, бұл міндетті түрде тексерілуге себеп. Осындай жағдайларда жиі сұрақ туындайды: климакстан кейін етеккір қайта келуі мүмкін бе және бұл қалыпты ма.
Климакстан кейін етеккір келуі мүмкін бе?
Медициналық тұрғыдан алғанда: менопаузадан кейін етеккірдің қайта келуі мүмкін емес, себебі аналық бездердің қызметі толығымен тоқтайды. Мұндай жағдайлар – нағыз етеккір емес, түрлі себептермен пайда болатын қан кетулер. Сондықтан мұндай белгілер байқалса, міндетті түрде гинекологқа қаралу қажет.
Климакстан кейін не себепті етеккір келуі мүмкін?
Кейбір әйелдер климакстан кейін кенеттен қан бөліністерін байқап, неге етеккір қайта келді деген сұрақ қояды. Көп жағдайда бұл эндометрийдің өзгерістерінен, миома, полип сияқты түзілімдерден немесе басқа гинекологиялық аурулардан туындайды. Кейде себеп гормондық ауытқулар немесе кейбір дәрі-дәрмектерді қабылдау болуы мүмкін.
Қалыпты етеккір мен патологиялық қан кетудің айырмашылығы
Пременопауза кезінде табиғи өзгерістер мен патологияны ажырату қиын болуы мүмкін. Репродуктивтік функцияның табиғи бәсеңдеуі кезінде бөлінділер сирек әрі азая түседі, кейін толық тоқтайды. Бірақ егер менопаузадан кейін қан кету қайта пайда болып, ол толыққанды етеккірге ұқсаса, бұл міндетті түрде тексерілуге себеп.
Постменопауза кезіндегі қан кетулер
Менопауза толық орнағаннан кейін әйелдің етеккірлік қызметі толығымен тоқтайды: аналық бездер жыныс гормондарын жеткілікті мөлшерде өндірмейді, овуляция болмайды, эндометрий циклдік өзгерістерге ұшырамайды. Медициналық тәжірибе көрсеткендей, постменопауза кезінде қан бөліністерінің пайда болуы ағзадағы қандай да бір ақаудың белгісі және мұндай жағдайда міндетті түрде тексерілу қажет.
Негізгі себептері
Мұндай қан бөліністерінің пайда болуына бірнеше фактор әсер етуі мүмкін, әрі олардың барлығы бірдей қауіпті патологиямен байланысты емес. Алайда дәрігердің басты міндеті – қауіпті жағдайларды жоққа шығару.
Эндометрий гиперплазиясы
Бұл жатырдың шырышты қабатының шамадан тыс қалыңдауы, ол қан кетуге әкелуі мүмкін. Эндометрий гиперплазиясы қауіпті, себебі кей жағдайларда ол қатерлі ісік алдындағы жағдай ретінде қарастырылады.Эндометрий немесе жатыр мойынындағы полиптер
Бұл қатерсіз түзілімдер, олар зақымданып, қан кетуге себеп болуы мүмкін. Полиптер көбінесе УДЗ кезінде анықталады, өйткені олар ұзақ уақыт бойы ешқандай белгілерсіз өтуі ықтимал.Жатыр миомасы
Миома түйіндері кейде гормондарға сезімтал болып қалады және постменопауза кезінде де мол немесе тұрақсыз бөліністерге себеп болуы мүмкін.Ісіктік процестер
Эндометрийдің, жатыр мойнының немесе аналық бездердің қатерлі ісіктері қайталанатын немесе бір реттік қан кетулермен көрінуі мүмкін. Бұл ең қауіпті нұсқалардың бірі, сондықтан мұндай жағдайларда шұғыл тексерілу қажет.Шырышты қабықтың атрофиялық өзгерістері
Эстрогеннің жетіспеушілігі салдарынан қынап пен жатырдың шырышты қабығы жұқарады және өте нәзік болады. Тіпті ұсақ жарақаттар немесе қабынулар да қан бөлінісін туындатуы мүмкін.Дәрі-дәрмектердің жанама әсерлері
Антикоагулянттар, гормондық дәрілер немесе эндокриндік жүйеге әсер ететін басқа препараттар да қан кетулерге себеп болуы мүмкін.
Бөліністер мен етеккірдің айырмашылығы
Әйелдер кейде климакстан кейінгі қан бөліністерін етеккір қайта келді деп қабылдайды, бірақ іс жүзінде бұл патологиялық қан кету болуы мүмкін.
Айырмашылықтары:
- соңғы етеккірден кейін көп уақыт өткен;
- қан кетулер күтпеген жерден, тұрақсыз (аз немесе көп мөлшерде) пайда болады және бұрынғы етеккірден өзгеше сипатта болады;
- көбінесе іштің төменгі бөлігіндегі ауырсыну, әлсіздік, бас айналу, гемоглобиннің төмендеуі сияқты белгілермен қатар жүреді.
Осылайша, климакс және әсіресе постменопауза кезеңіндегі қан бөліністері — әрқашан ескерту белгісі болып саналады. Тіпті егер қан кету бір рет болып, ауырсынусыз өтсе де, дәрігердің кеңесі қажет.
Қай кезде дәрігерге қаралу керек
Климакстық кезеңде бөліністердің сипатының өзгеруі қалыпты жағдай болуы мүмкін, бірақ сақтық жоғары деңгейде болуы тиіс. Төмендегі жағдайларда дәрігерге баруды кейінге қалдыруға болмайды:
- Соңғы етеккірден кейін 1 жыл және одан көп уақыт өткен соң қан кету пайда болса. Тіпті аз мөлшердегі бөліністердің өзі патологиялық белгі болып саналады.
- Өте мол қан кетулер. Егер олар толыққанды етеккірге ұқсаса немесе гемоглобиннің төмендеуімен қатар жүрсе.
- Ұйыған қанның болуы немесе жағымсыз иіс. Қабыну не ісік процесін көрсетуі мүмкін.
- Қайталанатын немесе жиі болатын қан кетулер. Аз мөлшерде болса да, міндетті түрде тексеруді қажет етеді.
- Қосымша белгілердің болуы. Іштің төменгі жағындағы ауырсыну, қатты әлсіздік, бас айналу, салмақ жоғалту немесе дене қызуының көтерілуі сияқты жағдайлар назардан тыс қалмауы тиіс.
Мұндай кезде дәрігер жамбас ағзаларының ультрадыбыстық зерттеуін, гормондық талдау, цитологиялық зерттеу немесе эндометрий биопсиясын тағайындауы мүмкін. Кешенді диагностика ісік алды немесе қатерлі өзгерістерді дер кезінде анықтауға және алдын алуға мүмкіндік береді.
Емдеу және алдын алу
Постменопауза кезеңінде қан бөліністерін емдеу тәсілі олардың пайда болу себебіне байланысты таңдалады, сондықтан барлығына бірдей келетін әдіс жоқ. Дәрігердің басты мақсаты — мәселенің көзін анықтап, ең қауіпсіз әрі тиімді ем ұсыну.
Емдеу тәсілдері
Гинекологиялық операциялар — полиптерді алып тастау, эндометрий гиперплазиясы кезінде қыру, миоманы хирургиялық жолмен емдеу.
Дәрі-дәрмекпен емдеу — жеке таңдалады: гормондық препараттар, зат алмасуды түзететін дәрілер, остеопороздың және жүрек-тамыр асқынуларының алдын алуға арналған препараттар қолданылуы мүмкін.
Фитотерапия — кей жағдайда климакстық белгілерді (ысыну ұстамалары, ұйқы бұзылысы, көңіл-күй ауытқуы) жеңілдететін өсімдік тектес препараттар ұсынылады.
Онкологиялық ем — егер қатерлі ісік анықталса, арнайы емдеу жүргізіледі (операция, химиотерапия немесе сәулелік терапия).
Қолдаушы терапия — атрофиялық өзгерістер кезінде шырышты қабықтың жағдайын жақсартатын жергілікті дәрілер тағайындалады.
Алдын алу
- Гинекологқа жүйелі түрде қаралу, менопауза басталғаннан кейін де, шағымдар болмаса да.
- Қауіп факторларын бақылау: артық салмақ, гипертония, қант диабеті.
- Салауатты өмір салтын ұстану: дұрыс тамақтану, қалыпты физикалық белсенділік, темекіден және алкогольден бас тарту.
- Өз денсаулығына мұқият қарау: бөліністердің, ауырсынудың немесе цикл өзгерістерінің кез келген түрі байқалса, оны міндетті түрде дәрігермен талқылау қажет.
Менопауза – әр әйелдің өміріндегі табиғи кезең, бірақ қан кетумен байланысты кез келген өзгеріс көңіл аударатын маңызды себеп. Уақытылы тексеріс пен дұрыс емдеу тек патологияны ерте анықтауға ғана емес, сонымен қатар өмір сапасын, белсенділікті және өзін сенімді сезінуді сақтауға көмектеседі.