Климакс — бұл ағзаның күрделі қайта құрылу кезеңі, ол көбіне тек ысыну ұстамалары мен тершеңдік сияқты классикалық белгілермен шектелмейді. Көптеген әйелдерде аз байқалатын белгілер де болады: бас айналу, әлсіздік, жүрек айну сезімі. Бұл белгілер елеусіз көрінгенімен, оларға назар аудару маңызды — себебі осындай шағымдар көбіне денсаулыққа мұқият қарау қажет екенін көрсетеді.
Климакс кезінде жүрек айну бола ма?
Климакс кезінде жүрек айну бола ма деген сұраққа жауап - иә, климакс кезінде жүрек айну байқалуы мүмкін, бірақ оның дәрежесі әртүрлі болады. Клиникалық бақылауларға сәйкес, пременопауза және менопауза кезеңіндегі әйелдердің шамамен үштен бірі жүрек айну эпизодтарын сезінеді.
Бір реттік жайсыздық болып, тез басылса, бұл климакстық өзгерістердің бір бөлігі ретінде қаралуы мүмкін. Бірақ егер бұл белгі жиі қайталанса, тұрақты сипат алса немесе бас айналу, құсу, іштің ауруы, салмақтың төмендеуі сияқты белгілермен қатар жүрсе — онда бұл басқа аурудың белгісі болуы ықтимал.
Климакс кезінде жүрек айну неге пайда болады?
Климактериялық кезеңдегі жүрек айну — ағзада бір мезгілде жүретін көптеген өзгерістердің нәтижесі. Бұл кезде ағза жаңа гормондық тепе-теңдікке бейімделеді, ал соның фонында қан тамырларының, жүйке және ас қорыту жүйелерінің, сондай-ақ эмоциялық күйдің өзгерістері, созылмалы аурулар қосылады. Сондықтан бір ғана симптом — жүрек айну — әртүрлі себептер мен триггерларға ие болуы мүмкін.
Жүрек айнудың жиі кездесетін себептері қандай?
Вегетативтік реакциялар
Жүйке жүйесінің дене қызуын, тер бөлінуін және жүрек соғысын реттейтін бөліктерінің жұмысы өзгереді. Сол себепті ысыну ұстамалары немесе қалтырау сезімімен қатар бас айналу мен жүрек айну пайда болуы мүмкін — әдетте бұл белгілер қысқа мерзімді, бірақ айқын сезіледі.Тамырлық ауытқулар
Артериялық қысымның өзгеруі, жүрек соғысының жиілеуі, жеңіл аритмиялар «толқын көтерілгендей» әсер тудырады. Мұндай жағдай көбіне тұншықтырғыш бөлмеде, орнынан күрт тұрған кезде, қатты кофе немесе бір бокал шарап ішкен соң байқалады.АІЖ моторикасының өзгеруі
Гормондық өзгерістердің әсерінен асқазан мен ішектің жұмысы баяулайды. Нәтижесінде ерте тою, әдеттегі тамақтан кейінгі ауырлық, қыжыл және жүрек айну пайда болады. Кейде асқазан қышқылының өңешке түсуі (рефлюкс) де жағдайды ушықтырады.Психоэмоционалдық факторлар
Ұйқының жетіспеуі, созылмалы шаршау, ішкі кернеу ағзаның кез келген белгісін күштірек сезінуге итермелейді. Осылайша шеңбер пайда болады: уайым → жүрек айну → одан да күшті уайым.Дәрі-дәрмектен туындайтын жүрек айну
Кейбір препараттар ас қорыту жүйесінде уақытша жайсыздық тудыруы мүмкін. Олардың қатарында гормоналды терапия, антидепрессанттар, қан қысымын реттейтін дәрілер, темір және метформин, ауырсынуды басатын препараттар бар. Мұндай жағдайда белгілерге шыдап жүрмей: жағымсыз әсерлері туралы дәрігерге айтқан жөн. Маман дозаны, қабылдау уақытын өзгертіп немесе дәрінің түрін ауыстырып көмектесе алады.Орта жаста жиі кездесетін қатар жүретін аурулар
ГЭРБ, функционалды диспепсия, өт тас ауруы, анемия (соның ішінде темір немесе В12 тапшылығы), қалқанша безінің қызметінің бұзылуы — осы кезеңде жиі кездесетін дерттер белгінің сақталуына көмектеседі.Тұрмыстық және тағамдық триггерлер
Тамақ арасындағы ұзақ үзілістер, кешкі уақытта артық тамақ жеу, өте майлы немесе ащы тағам, газдалған және энергетикалық сусындар, ыстықта ұзақ болу, көлікте шайқалу, өткір иістер — жүрек айнуды жиі қоздыратын факторлар.
Егер климакс кезінде жүрек айну тұрақты сипат алса (күн сайын, бірнеше апта бойы), оған құсу, қатты әлсіздік, салмақтың азаюы, іштің ауруы, нәжістің бұзылуы, төс артындағы «түйін» сезімі немесе айқын бас айналу қосылса — бұл дәрігерге барып, тексеруден өтуге себеп болады.
Климакс кезіндегі жүрек айнудан қалай арылуға болады?
Климакс кезінде жүрек айнумен күресу тек жайлылық үшін ғана емес: бұл белгі еңбекке қабілеттілікті төмендетіп, демалуға кедергі келтіреді және мазасыздықты күшейтеді. Емдеу тәсілі шағымдардың ауырлығына және олардың себебіне байланысты таңдалады.
Не көмектесуі мүмкін
Өмір салтын түзету. Тамақты аз-аздан және жиі ішу, өте майлы мен ащы тағамнан, кофеин мен алкогольден бас тарту асқазанға түсетін жүктемені азайтады және жүрек айну ұстамаларының жиілігін төмендетеді. Сондай-ақ жеткілікті су ішу және кешкі уақытта шамадан тыс тамақтанбау маңызды.
Жайлы жағдай жасау. Қатты ыстықтау вегетативтік белгілерді күшейтеді, сондықтан бөлмені жиі желдету, жеңіл киім кию және әрдайым су ұстап жүру ұсынылады.
Физикалық белсенділік. Жүйелі түрде жеңіл жаттығулар жасау (жаяу жүру, жүзу, йога) қан тамырлары мен жүйке жүйесінің жұмысын жақсартады, бұл өз кезегінде бас айналу мен жүрек айнуды азайтады.
Күйзелісті басқару. Босаңсу жаттығулары, тыныс алу гимнастикасы және психологиялық қолдау мазасыздықты азайтып, жағымсыз белгілерге сезімталдықты төмендетеді.
Дәрі-дәрмектік қолдау. Дәрігердің тағайындауы бойынша қан қысымын тұрақтандыруға, ұйқыны қалыпқа келтіруге немесе гормоналды теңгерімді реттеуге арналған препараттар қолданылуы мүмкін. Кей жағдайларда ас қорыту жүйесінің немесе вегетативтік жүйке жүйесінің жұмысын жақсартатын дәрілер тағайындалады.
Фитотерапия. Өсімдік тектес дәрілер гормоналды терапияның жұмсақ баламасы немесе толықтырушысы ретінде қолданылады. Олар ысыну ұстамаларының жиілігін азайтып, соған байланысты жүрек айну эпизодтарын жеңілдетуге көмектеседі.
Дәрігер емдеу стратегиясын әр науқасқа жеке таңдайды: кей әйелдерге өмір салтын аздап өзгерту жеткілікті болса, басқаларына кешенді ем қажет болуы мүмкін. Сондықтан климакс кезінде жүрек айнудан қалай арылуға болады деген сұраққа әмбебап жауап жоқ, дұрыс шешім тек толық тексеруден кейін анықталады.
Жүрек айнудың пайда болуын немесе күшею қаупін қалай азайтуға болады?
Климактериялық кезеңде жүрек айнуды толықтай болдырмау мүмкін емес, бірақ оның жиілігі мен айқындылығын едәуір азайтуға болады. Тура мағынасына келгенде бұл емдеу емес, ағзаның жаңа жағдайларға бейімделуіне көмектесетін шаралар жиынтығы.
- Дәрігерге тұрақты қаралу. Айқын шағымдар болмаса да, жылына бір рет гинекологқа бару ағзаның жалпы жағдайын бақылап, қажет болған жағдайда өзгерістерді дер кезінде түзетуге мүмкіндік береді.
- Дене салмағы мен қан қысымын бақылау. Артық салмақ пен қан қысымының ауытқуы жайсыздықты, соның ішінде жүрек айну мен бас айналуды күшейтеді.
- Теңгерімді тамақтану. Көкөніс, жеміс-жидек, талшыққа және магнийге бай өнімдерді көбірек тұтыну.
- Физикалық белсенділік. Орташа деңгейдегі аэробтық жүктемелер (жаяу жүру, жүзу, велосипед тебу) қан тамырларының тонусын сақтайды, көңіл күйді тұрақтандырады және вегетативтік белгілердің айқындылығын азайтады.
- Зиянды әдеттерден бас тарту. Шылым шегу мен алкоголь ысыну ұстамаларын және жүрек айнуды күшейтеді.
- Жеткілікті демалу. Толыққанды түнгі ұйқы, күндізгі үзілістер жүйке жүйесінің күйзеліс пен шаршауға сезімталдығын төмендетеді.
- Триггерлерден сақтану. Ыстық әрі тұншықтырғыш бөлмелер, артық тамақ жеу, ащы тағамдар – мұның бәрі жүрек айнуды қоздыруы мүмкін, сондықтан өз ағзаңызды бақылап, қандай жағдайлар жайсыздық тудыратынын білген жөн.
Климакс кезіндегі жүрек айну – ең айқын белгі болмаса да, жиі кездесетін симптомдардың бірі. Кей әйелдерде ол сирек байқалса, басқаларда тұрақты жайсыздық көзіне айналады. Климакс кезіндегі жүрек айнудан құтылудың ең дұрыс тәсіл – белгілерге шыдап жүрмей, дәрігермен ашық сөйлесу. Өз денсаулығыңызға мұқият қарау бұл кезеңнен тыныш әрі өмір сапасын сақтай отырып өтуге көмектеседі.